Nieuws

Damon Dinsdag 27 juni

Van milieuactivisten bij TaTa Steel afgelopen zaterdag tot boze boeren die donderdag naar Den Haag willen trekken. Protesten zijn aan de orde van de dag. Ook Gandhi kwam vaak in opstand. Voor hem moest verzet altijd geweldloos verlopen, op zoek naar een oplossing die voor iedereen goed is. Vandaar dat het fragment voor de Damon dinsdag gaat over ‘Satyagraha, de beweging van geweldloosheid’, afkomstig uit Gandhi, Activist en spiritueel leider.

"Satyagraha, de beweging van geweldloosheid

Het Sanskriet woord satya betekent ‘waarheid’ (‘truth’)1 en agraha ‘standvastigheid’. Letterlijk betekent Satyagraha ‘standvastig vasthouden aan de waarheid’. In Gandhi’s optiek was de waarheid identiek aan ‘het zelf’, het verborgen ‘goddelijke’ in de mens. Volgens hem impliceerde de waarheid ‘liefde’. Gandhi zag de waarheid, de liefde, als een innerlijke kracht in de mens, en geweldloosheid als het middel om deze kracht te ervaren en te activeren. Zoals hij schreef: ‘Satyagraha, dat wil zeggen de kracht die is geboren uit waarheid en liefde of geweldloosheid’.2 Voor hem waren waarheid, liefde en geweldloosheid identiek.

Satyagraha werd een praktische methode om conflicten via de weg van geweldloosheid op te lossen. Het begrip ‘geweldloosheid’ is terug te vinden in alle Indische religies, maar Gandhi deed iets nieuws. Hij vond het middel niet alleen toepasbaar op het individu, maar ook op het sociaal-politieke domein. Dat was voor het eerst in de geschiedenis. Het bijzondere daarbij was dat de tegenstander niet als een ‘vijand’ werd gezien, maar als iemand die een gelijk belang heeft om het probleem op te lossen en dus eerder als een vriend benaderd moest worden. Gandhi’s uitgangspunt was dat ‘wij geen vijanden hebben, maar vrienden die misleid zijn’.3 Een conflict moest volgens hem daarom in gezamenlijkheid en aan de bron worden aangepakt, waarbij hij ervan uitging dat iedereen uiteindelijk op zoek is naar de waarheid, en dus naar ‘wat goed is voor iedereen’. Met veel geduld en de bereidheid om te lijden zou een conflict zonder het gebruik van geweld kunnen worden opgelost. De Gandhi-biograaf Mishra legt het nog eens duidelijk uit:  

‘Satyagraha was in essentie een bepaalde mentaliteit en een manier van leven, gebaseerd op een sterke wens om een juiste zaak (just cause) te verdedigen, en dingen die niet-juist zijn, verkeerd zijn, te corrigeren door middel van vrijwillig lijden, geduld, en actief gebruik van geweldloze middelen en middelen die op zichzelf juist zijn. Een Satyagrahi 4 is bijvoorbeeld iemand die beter is in het “niet-meewerken” dan in het “staken”. In feite heeft een Satyagrahi een actiegerichte houding die zoekt naar de “waarheid” (truth) en die een geweldloos gevecht voert tegen “onwaarheid” (untruth). Het is een activering van de menselijke kracht tegenover een kracht van politieke en economische overheersing’.5

In het westen is Satyagraha vooral bekend geworden vanwege de geweldloze acties van burgerlijke ongehoorzaamheid. Het is veel minder bekend dat Satyagraha veel verder ging dan geweldloze protestacties, maar feitelijk een bepaalde manier van leven inhield. In het hoofdstuk over India wordt dit verder uitgelegd. In Zuid-Afrika was Satyagraha in de eerste plaats een beweging van geweldloos verzet. Gandhi veranderde de naam van Beweging van Passieve Weerstand in Satyagraha, omdat hij vond dat er bij het concept van Satyagraha als geweldloze verzetsbeweging geen sprake was van passiviteit in de zin van zwakheid, hulpeloosheid of lijdzaamheid. Het was juist een hele actieve beweging, omdat het een geweldige inspanning vergde om zonder geweld te handelen."

Gandhi

Bekijken