Psalm tegen de donatisten
Product omschrijving
Verschenen in de serie: Augustinus-uitgaven
De kerkvader Aurelius Augustinus (354-430) is de schrijver van beroemde werken zoals de Belijdenissen en de Stad van God. Maar hij besteedde ook veel energie aan de weerlegging van wat in zijn tijd werd gezien als 'ketterijen'. De donatisten, volgelingen van de afgescheiden bisschop Donatus, vormden wel een van zijn meest hardnekkige tegenstanders. Deze christelijke fundamentalisten uit Noord-Afrika bepleitten een volledig zuivere kerk zonder compromissen. Zij wilden geen banden met de kerk van Rome en de Romeinse overheid.
Augustinus vatte de strijd tegen hen op. Daarbij ging hij ongebruikelijke middelen niet uit de weg. In 393 schilderde hij het conflict met de donatisten in een lang gedicht, de Psalm tegen de donatisten. Het is geschreven in heel eenvoudig Latijn, dat bewust is ontdaan van alle klassieke franje: het hele kerkvolk moest de zaak kunnen begrijpen. Dit unieke gedicht krijgt ten onrechte meestal weinig aandacht. Klassiek geschoolde geleerden vinden de volkse tekst de erudiete kerkvader haast onwaardig. Augustinus blijkt echter ook hier al zijn talenten als redenaar en schrijver in te zetten voor 'de goede zaak', zoals hij dat ook doet in zijn preken.
De Psalmus is van groot belang als historisch, pastoraal en theologisch document. Maar bovenal neemt het gedicht een bijzondere plaats in binnen de geschiedenis van de Europese poëzie. Het is namelijk een uniek getuigenis van de ontwikkeling naar de ritmische Latijnse poëzie van de middeleeuwen.
Deze uitgave biedt de Latijnse tekst met dichterlijke Nederlandse vertaling, voorafgegaan door een inleiding en vergezeld van toelichtingen per strofe. Het boek is natuurlijk een 'must read' voor Augustinus-lezers, theologen en classici. Maar het heeft ook veel te bieden voor poëzie-liefhebbers. En ten slotte laat het zien dat Latijn lezen niet altijd moeilijk hoeft te zijn.
Specificaties
Recensies
In: Hervormde Kerkbode, 25 januari 2008
"Augustinus heeft zijn theologie ontwikkeld in relatie met zijn polemiek tot hen met wie hij van mening verschilde. Als het gaat om de leer van de kerk zijn dit de donatisten.
[...]
Literair uniek is de psalm die Augustinus schreef tegen de donatisten (Psalmus contra partem Donati). In dichtvorm doet Augustinus een beroep op de eenvoudige kerkgangers bij de katholieke kerk te blijven of zich bij haar te voegen."
Ds. P. de Vries
"In de heldere en onderhoudend geschreven inleiding van de classicus Vincent Hunink wordt duidelijk dat de psalm een hoogt onconventioneel werk is.
[...]
Naast de belichting van de filologische kant [...] wordt de psalm in de inleiding ook helder in de historische en theologische context geduid. Zowel de inleiding als de vertaling is aanbevelingswaardig, aangezien men op deze wijze zicht krijgt op een werkje van Augustinus dat lange tijd onderbelicht is gebleven en op een facet van zijn persoonheid dat in de theologische handboeken niet aan bod komt."
Paul van Geest
"De 'Psalm tegen de donatisten' is van belang als historisch, pastoraal en theologisch document. Het is echter vooral de vormgeving die Augustinus een bijzondere plaats doet innemen in de geschiedenis van de Europese dichtkunst. Het is namelijk een unieke getuigenis van de ontwikkeling naar de ritmische Latijnse poëzie van de middeleeuwen. Augustinus is in die vormgeving beslist origineel. (...) Poëzie vertalen is veelal tweemaal zo veel werk als proza vertalen: er moet geïnterpreteerd worden en de interpretatie dient tevens in een voorgeschreven vorm te worden gegoten. Hunink is daarin volkomen geslaagd. Hij voelt zich thuis in dit soort arbeid. (...) We mogen Vincent Hunink feliciteren met deze bijzonder verzorgde uitgave. Trouwens ook Uitgeverij Damon die in vier jaar tijds vier Augustinusvertalingen op de markt bracht."
Martijn Schrama
In: Reformatorisch Dagblad (8 februari 2006)
"De 'Psalm tegen de donatisten' is niet zo bekend geworden, omdat ze voor geleerden te weinig erudiet was. Ten onrechte, want Augustinus demonstreert hier juist zijn talenten als redenaar en schrijver, al is de inhoud vooral bestemd voor een ongeletterd publiek. In bijna 300 regels, verdeeld in coupletten en gescheiden door een 22 maal herhaald refrein, geeft Augustinus in eenvoudige taal de kern van het conflict weer. Volgens vertaler Hunink beoogt Augustinus een brede kerk, waarin niet de zuiverheid van de geestelijken maar de genade van Christus bepalend zou zijn voor het contact met God. (...) Als Augustinus spreekt over de kerk en het klooster, is het doorgloeid van de liefde tot God en de naaste. Deze aanwinst heeft de kennis van de kerkvader in het Nederlandse taalgebied verrijkt."
In: Nederlandse Bibliotheek Dienst (18 november 2005)
"De donatisten streefden naar een zuiver christendom en een onafhankelijke regionale kerk. Zij benoemden eigen (tegen)bisschoppen en zorgden zo voor grote verdeeldheid. De verkettering van Rome, waarbij Augustinus een belangrijke rol speelde, leidde tot extremisme en zelfs tot zelfmoordacties. De psalm is weinig subtiel en pamflettistisch van karakter."
In: Benedictijns Tijdschrift 2006/2
"Buitengewoon attractief presenteert VH die eerder al diverse patristische teksten fris vertaalde hier een der oudste kerkvaders van de latijnse traditie. De inleiding is informatief en boeiend geschreven. De problemen van het christendom, dat ondanks zijn marginale positie toch voor velen aantrekkelijk blijkt, komen goed uit de verf. Ook de persoonlijkheid van C. wordt treffend getypeerd. De twee gekozen teksten, waarvan de latijnse tekst is overgenomen uit recente delen van de Sources Chretiennes, met daarnaast de vertaling, illustreren zowel zijn beschouwelijke karakter op zoek naar innerlijke vrede, als praktische pastor die duidelijk stelling neemt. De taal is bevattelijk en helder, de vertaling sluit daarbij goed aan."
